Казанда Агросәнәгать комплексы белгеченең Татарстан Республикасының әйдәүче галим – аграрийлары әзерләгән белешмәлеге басылып чыкты
Соңгы елларда Татарстан Республикасының агросәнәгать комплексы ышанычлы үсеш күрсәтә, шул исәптән дәүләт ярдәме исәбенә, икътисадның үсә торган төп юнәлешләренең берсе булып тора һәм азык-төлек иминлегенә һәм тотрыклы социаль-икътисадый үсешкә турыдан-туры йогынты ясый.
Заманча технологияләрне, машина системаларын һәм мәгълүмат технологияләрен кертүгә бәйле агросәнәгать комплексын заманча шартларда үстерү федераль дәрәҗәдә дә, шулай ук Россия Федерациясе субъектларында да законнар һәм норматив-хокукый актларда динамик сизелерлек үзгәрешләр белән аерылып тора. Бу гамәли эшчәнлектә норматив-белешмә базасын даими яңартуны, бизнесны планлаштыруны һәм аграр бизнес субъектлары эшчәнлегенең барлык өлкәләрен оештыруны методик яктан тәэмин итүне һәм мәгълүмати тәэмин итүне таләп итә.
Агросәнәгать комплексы катлаулы җитештерү системасыннан гыйбарәт, аның эшчәнлегендә технология, техника һәм җитештерүне оештыру буенча заманча белемнәргә ия булу мөһим роль уйный, алардан башка хуҗалык итүнең яңа шартларында авыл хуҗалыгы җитештерүен алып баруның нәтиҗәлелеген арттыруга юнәлдерелгән икътисадый нигезләнгән идарә карарларын кабул итү мөмкин түгел.
Казанда Агросәнәгать комплексы белгеченең Казан аграр университетының әйдәп баручы галим–аграрийлары һәм республика мелиораторлары әзерләгән белешмәлеге басылып чыкты.
Белешмәлектә техникадагы, технологиядәге, икътисадның аграр секторында бизнес-процессларны оештырудагы, авыл хуҗалыгы җитештерүен планлаштырудагы соңгы үзгәрешләр турында төп белешмәләр бар. Анда аграр предприятиеләр эшчәнлегенең төп юнәлешләре буенча яңартылган норматив һәм белешмә материаллар һәм фәнни-техник прогресс нәтиҗәләре тупланган.
Белешмәлек ике томда (1268 бит) басылып чыкты. I Том үз эченә «Үсемлекчелек» (богарлы һәм сугарылган җирләрдә), «Терлекчелек» һәм «Авыл хуҗалыгы продукциясен эшкәртү»бүлекләрен ала. II Том – “Механизация», «Автотранспорт», «Энергетика һәм электрлаштыру», «Авыл хуҗалыгы техникасына техник хезмәт күрсәтү һәм ремонтлау», «Хезмәтне оештыру, нормалаштыру һәм түләү», «Җитештерү чыгымнарын планлаштыру һәм үзкыйммәтен исәпләү», «Предприятиеләр эшчәнлеге нәтиҗәлелегенә икътисадый анализ», «Терминнарның һәм төшенчәләрнең кыскача сүзлеге».
Белешмәлек икътисадый хезмәтләр, агросәнәгать комплексы һәм мелиорация тармагы оешмалары җитәкчеләрен һәм белгечләрен, хезмәткәрләрен заманча норматив һәм белешмәләр белән тәэмин итү максатыннан әзерләнгән.
Предприятиеләр эшчәнлегенә икътисадый анализ методикасы, аларның финанс хәлен, инвестицияләр җәлеп итүчәнлеген, эшлекле активлыгын бәяләү буенча материаллар практик кызыксыну уята.
Әзерләнгән норматив-белешмә материаллар АПКның идарә органнары һәм хуҗалыклар белгечләре тарафыннан көндәлек план-аналитик эшләрдә киң кулланылырга мөмкин. Белешмәлектә китерелгән норматив белешмә материаллар шулай ук авыл халкының эшлекле активлыгын арттыру процессында муниципаль берәмлекләр администрацияләре җитәкчеләренә һәм белгечләренә, башка башкарма органнарга, авыл хуҗалыгы җитештерүен алып баруны оештыру процессында аграр бизнес структуралары җитәкчеләренә, төрле милек һәм хуҗалык рәвешләрендәге авыл хуҗалыгы товарлары җитештерүчеләре, агрохолдинглар белгечләренә, крестьян (фермер) хуҗалыкларына һәм шәхси ярдәмче хуҗалыклар хуҗаларына, фәнни-тикшеренү институты хезмәткәрләренә, төрле юнәлештәге югары уку йортлары укытучыларына һәм аспирантларына практик ярдәм күрсәтү өчен билгеләнгән.
Белешмәлек әзерләгәннәр: и.ф.д. Ф. Н. Мөхәммәтгалиев, т.ф.д. А. Р. Вәлиев, т.ф.д. М.Н. Кәлимуллин, и.ф.д. Е. И. Семенова, и.ф.к. Ф. Н. Авхадиев, и. ф.к. Л. Ф. Ситдыйкова, и.ф.к. И. Н. Сафиуллин, а.х.ф.д. М. М. Хисмәтуллин, а.х.ф.к. ИГ. Гайнетдинов, б.ф.к. Д.Р. Шәрипов, Ф. ф. Закирова.
Рецензентлар: и.ф.д., профессор Ю. В. Чутчева (Россия дәүләт аграр университеты — К. А. Тимирязев исемендәге АХА); и.ф.д., профессор К. П. Колотырин (Н. И.Вавилов исемендәге Сарытау дәүләт генетика, биотехнология һәм инженерия университеты).
Авыл хуҗалыгы өлкәсендә төгәл игенчелек, мелиорация, автоматлаштыру һәм роботлаштыру, биотехнологияләр кебек алдынгы технологияләрне киң куллану нәтиҗәсендә Татарстан Республикасы 2024 елда авыл хуҗалыгы продукциясен җитештерү буенча Россия төбәкләре арасында лидерлар өчлегенә керде. 2024 елда авыл хуҗалыгының тулаем продукциясе күләме 341 млрд 278 млн сумнан артып киткән. Шул исәптән: терлекчелек продукциясе — 181 млрд сумнан артык; үсемлекчелек продукциясе — 159 млрд сумнан артык, бу 2023 ел белән чагыштырганда 20,1% ка күбрәк.
2024 ел йомгаклары буенча Татарстан сөт һәм эре мөгезле терлек ите җитештерү күләме буенча беренче урынны алды, бәрәңге сугарулы җирләрдә тулысынча эшкәртелә.
Климат үзгәрешләре шартларында Татарстан Республикасы игенчелегенең тотрыклы үсешен фәнни яктан тәэмин итү, шулай ук АПК өчен квалификацияле кадрлар әзерләү Казан дәүләт аграр университеты тарафыннан алып барыла.
